مراحل بلوغ در دختران و پسران و ارتباط آن با رشد قدی در این سنین
در این مقاله قصد داریم تا در مورد مراحل بلوغ در دختران و پسران صحبت کنیم. شاید این تعریف مناسب تری باشد که بگوییم بلوغ در حقیقت سوئیچ از یک حالت به حالت به دیگر می باشد. مهم ترین عواملی که مسئول سوئیچ وضعیت هستند، هورمون ها می باشند. بلوغ در واقع وارد شدن به مرحله جدیدی از زندگی می باشد. طبیعتا وارد شدن به شرایط جدید همراه است با ایجاد دغدغه ها و نیازهای جدیدی در زندگی. شاید به همین علت باشد که بسیاری از نوجوانان در دوران بلوغ مشکلات جسمی و روانی متعددی را تجربه می کنند. تنظیم نبودن هورمون ها در این دوران و ایجاد حالات روانی و جسمی مختلف سبب ایجاد استرس های متفاوتی در افراد می شود که مهم ترین آن ها شکل گیری نیاز جنسی و تغییرات جسمی می باشد. در این مقاله قصد داریم تا با جزئیات بیشتری در مورد این دغدغه ها و مشکلات صحبت کنیم.
مراحل بلوغ در دختران و پسران
شروع بلوغ با ترشح هورمون های جدید در بدن همراه است. در ابتدا هیپوتالاموس سیگنال هایی را به هیپوفیز پیشین ارسال می کند و هیپوفیز پیشین شروع به ترشح هورمون محرک رشد می کند. هورمون رشد سبب افزایش ترشح دو هورمون جنسی به نام هورمون های لوتئین و تحریک کننده فولیکول می کند. این دو هورمون با اثرگذاری بر اندام جنسی سبب ایجاد تغییرات ظاهری در افراد می شوند. در مراحل بعد ایجاد سیگنال ها بیشتر شده که سبب می شود تا کل نقاط بدن تحت تاثیر هورمون ها قرار بگیرد. در این مرحله اندام جنسی شروع به تکامل می کند و تغییرات بسیار بیشتری در ظاهر افراد ایجاد می شود.

فرایند بلوغ در دختران
این فرایند در دختران معمولا بین سنین 9 تا 11 سالگی شروع می شود. ژنتیک مهم ترین عامل تعیین کننده شروع بلوغ در نوجوانان است. ولی نوع تغذیه (مانند چاقی)، آگاهی های جنسی، منطقه جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا نیز روی سن بلوغ تاثیر می گذارند. مهم ترین تغییراتی که در دختران ایجاد می شود شامل تغییر در اندازه پستان (مرحله تلارک) و حساس شدن پستان ها به لمس می باشد. البته تغییرات به وجود آمده در پستان ها در افراد مختلف متفاوت می باشد و برخی افراد ممکن است رشد زیادی در ناحیه سینه ها نداشته باشند. همچنین تغییرات دیگر شامل رشد رحم و افزایش موهای زائد می باشد. ابتدا موهای زیر بغل ( آدرناک) و بعد از آن موهای ناحیه عانه ( پوبارک) رشد می کنند. در مراحل بعدی بلوغ در دختران معمولا تغییرات ظاهری بسیار بیشتری ایجاد می شود که شامل رشد باسن، رشد بیشتر سینه ها، رشد قد و افزایش آکنه در صورت می باشد. و در نهایت اولین قاعدگی ( منارک) اتفاق می افتد. بیشتر دختران از شروع علائم بلوغ تا اولین قاعدگی که بین 1 تا 2 سال طول می کشد بیشترین رشد قدی را تجربه می کنند. بعد از منارک رشد قدی متوقف نمی شود ولی شیب آن بسیار کند می شود.

فرایند بلوغ در پسران
بلوغ پسران معمولا از سن 11 سالگی شروع می شود و در مراحل ابتدایی همراه است با افزایش تغییرات در سایز و پوست ناحیه بیضه ها. در مراحل بعدی تغییرات بیشتری ایجاد می شود که شامل تغییرات صدا، تغییر در حجم عضلات، وجود انزال در شب و رشد قد می باشد. در مرحله ی بعد کلفتی صدا دائمی شده و سایز بیضه ها بزرگتر می شود. در پسر ان در مراحل پایانی بلوغ آکنه ها و لکه های پوستی شروع به ظاهر شدن می کند.

بلوغ زودرس
به شروع علائم بلوغ قبل از 8 سالگی در دختران و قبل از 9 سالگی در پسران بلوغ زودرس گفته می شود. مهم ترین علت ایجاد این عارضه در دختران و پسران ترشح زودهنگام هورمون از غدد آدرنال می باشد. بلوغ زودرس دارای عوارض زیادی برای نوجوانان است که مهم ترین آن کوتاهی قد می باشد. بنابراین بهتر است والدین در صورت مشاهده علائم به پزشک مراجعه کنند. البته وجود بلوغ زودرس که به دلیل افزایش ترشح هورمون ها از غدد آدرنال ایجاد می شود، عوارض حادی به دنبال ندارد. اما بسیار توصیه می شود که در صورت مشاهده با پزشک مشورت شود.
چه زمانی به متخصص تغذیه مراجعه کنیم؟
اگر علائم بلوغ در دختر و پسر شما شروع شد و احساس کردید که نسبت به همسالان و هم کلاسی های خود کوتاه تر است همان زمان به دکتر تغذیه مراجعه کنید، زیرا از زمان شروع علائم بلوغ با پیک رشد قدی مواجه هستیم و استفاده از یک سری مکمل های مناسب و تغذیه صحیح می تواند به افزایش رشد قد نهایی نوجوان شما کمک کند.

مشکلات مراحل بلوغ در دختران و پسران
تغییرات خلق خوی و روانی شدید در این دوران
با توجه اینکه در این دوران تغییرات بسیار شدیدی در ترشح هورمون ها ایجاد می شود، بنابراین ایجاد بلوغ در دختران و پسران با ایجاد تغییرات شدید در خلق و خوی افراد همراه است. وجود تغییرات هورمونی و افزایش و کاهش ترشح آن ها سبب می شود تا در برخی موارد نوجوانان توانایی برخی رفتارهای خود را نداشته و رفتارهای پرخاشگرانه داشته باشند.
نگاه های متناقض به زندگی
با توجه به اینکه افراد در این دوران در حال عبور از دوران کودکی هستند، نگاه های متفاوت و بعضا متناقضی به زندگی دارند. البته توقع جامعه و خانواده هم در شکل گیری این نگاه ها و حس های متناقض بسیار اثر می باشد. چرا که در برخی موارد از آن ها توقع می رود که همانند بزرگترها رفتار کنند و در برخی موارد نگاه ها بچگانه به آن ها می شود.
ارضاء نیازهای جنسی
از دیگر مشکلات این دوران وجود نیازهای جنسی در افراد و نداشتن اطلاعات کافی برای مدیریت کردن آن ها می باشد. با توجه به اینکه در این دوران افراد به تازگی این نیازها را تجربه می کنند. اطلاعات و تجربه ای کافی برای برخورد با یان نیازها را ندارند.
برای اینکه در این دوران بتوانیم رفتاری منطقی و معقول با نوجوان خود داشته باشیم، مشاوره با روانشناس کودک و نوجوان توصیه می شود.