اختلالات غده تیروئید و نقش رژیم غذایی در بهبود آنها

تیروئید غده­ای پروانه­ ای شکل در جلوی گردن و مقابل ستون فقرات است که در تنظیم سوخت و ساز بدن مهم می­ باشد. غده تیروئید سه هورمون به ­نام­های T3 (تری یدوتیرونین)، T4 (تیروکسین) و RT3 (تری یدوتیرونین معکوس) ترشح می­ کند. این سه هورمون برای داشتن متابولیسم مناسب بدن و در نتیجه داشتن رشد طبیعی ضروری هستند. اما، کارکرد غده تیروئید می ­تواند به ­دلایل مختلف دچار اختلال شود. در این مقاله به اختلالات این غده پرداخته و در مورد راهکارهای تغذیه ­ای مناسب برای رفع مشکلات آن صحبت خواهیم کرد.
 

کم­ کاری غده تیروئید

زمانی که غده تیروئید نتواند به­میزان کافی هورمون ترشح کند، به این اختلال کم­کاری تیروئید گفته می­شود. یکی از شایعترین انواع کم­کاری تیروئید بیماری هاشیموتو بوده که به تیروئیدیت هاشیموتو نیز معروف است. این بیماری در واقع التهاب مزمن ایجاد شده در غده تیروئید است. علت این اتفاق، نوعی اختلال خود ایمنی بدن می­ باشد. به این معنی که بدن به اشتباه غده تیروئید را یک عامل خارجی در نظر گرفته و سلولهای دفاعی را بر علیه آن بسیج می ­کند. علاوه­ بر تغییر بافت و ظاهر غده تیروئید، عوارضی مانند افزایش وزن، احساس خستگی و خواب رفتگی در دستها و پاها، ترس، افسردگی، افزایش کلسترول در کم کاری غده تیروئید ایجاد می ­شود. کم کاری تیروئید به طور موقت، پس از زایمان ممکن است در حدود 10 درصد خانم ها بروز کند. گاهی نیز درمانهایی (جراحی، رادیواکتیو) که روی غده تیروئید پرکار صورت می ­گیرد، خود می­ تواند سبب بروز کم ­کاری تیروئید شود. ید عنصری است که غده تیروئید برای ساخت و ترشح هورمون به آن نیاز دارد. کمبود این عنصر نیز غده تیروئید را کم­ کار خواهد کرد.
 

خوردنی های مفید در کم­ کاری تیروئید

مصرف ویتامین D:
محققان دریافته­ اند که افرادی که به کم ­کاری تیروئید مبتلا هستند، در مقایسه با دیگر افراد دارای میزان ویتامین D کمتری می باشند. همچنین ثابت شده است که بین میزان ویتامین D و میزان آنتی بادی تیروئید در بیماری هاشیموتو ارتباط معکوسی وجود دارد. به این معنی که هرچه میزان ویتامین D کمتر باشد، میزان سلولهای دفاعی که به غده تیروئید حمله می­ کنند، بیشتر است. ماهی سالمون، تخم مرغ، آب پرتقال، مواد غذایی غنی شده با ویتامین D و همینطور مکملهای ویتامین D که در داروخانه ها موجود است، می­ تواند در تامین ویتامین D مورد نیاز بدن موثر باشد.
مصرف سلنیوم:
این عنصر برای عملکرد درست غده تیروئید بسیار مهم است. همچنین به­دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی که دارد، می­تواند التهابات ناشی از بیماری هاشیموتو را کاهش دهد.
مصرف آهن:
آهن برای عملکرد آنزیمهای تولیدکننده هورمون در غده تیروئید ضروری است. برای جذب بهتر آهن می­توان از ویتامین ث در کنار آن استفاده کرد.
مصرف ید:
این عنصر برای عملکرد غده تیروئید بسیار مهم است. از جمله مواد غذایی یددار می­توان از نمک طعام یددار، لبنیات و ماهی استفاده کرد.
 
خوردنیهای مضر در کم کاری تیروئید
مصرف سویا: سویا دارای ایزوفلاونهایی است که در عملکرد درست عنصر ید اختلال ایجاد می­کند.
مصرف انواع کلم: در این سبزیجات ترکیبی بنام گواتروژن وجود دارد که در عملکرد درست غده تیروئید اختلال ایجاد می­کند.
مصرف قند و چربی زیاد: در کم کاری تیروئید متابولیسم بدن کند می­شود. در این شرایط مصرف بیش از اندازه قند و چربی به افزایش بیشتر وزن کمک کرده و به بدتر شدن متابولیسم بدن منجر می­شود.
مصرف سیگار: جالب است بدانید دود سیگار می­تواند به­طور مستقیم بر میزان ترشح هورمونهای غده تیروئید اثر کرده و میزان آنها را کاهش می­دهد.
مصرف فلوراید و کلر: این دو ترکیب می­توانند گیرنده های ید موجود در غده تیروئید را مسدود کنند. فلوراید و کلر در آب آشامیدنی زیاد است. بنابراین بهتر است از آب تصفیه شده استفاده شود.
پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید زمانی است که این غده بیش از حد هورمون ترشح کند. گاهی تمام غده تیروئید هورمون ترشح می­کند (گواتر منتشر) و گاهی یک توده (گره سمی خودکار) و یا چند توده (گواترسمی چند گره­ای) از غده تیروئید فعالیت بیش از حد پیدا می­کند. در برخی مواقع التهاب تیروئید (تیروئیدیت) باعث افزایش ترشح هورمون تیروئیدی می­شود. در برخی از افراد نیز مصرف بیش از اندازه هورمونهای تیروئیدی و یا مصرف برخی داروها که دارای مقادیر ید زیادی هستند (مانند آمیودارون) سبب پرکاری غده تیروئید می­شود.
 
خوردنیهای مفید در پرکاری تیروئید
مصرف پروتئین: به­دلیل افزایش متابولیسم بدن در پرکاری تیروئید استفاده از مواد خوراکی پرکالری و سرشار از پروتئین توصیه می­شود.
مصرف ویتامینها و مواد معدنی: به دلیل نیاز بدن به ویتامینها و مواد معدنی در شرایط پر کاری تیروئید، می­توان از مواد غذایی سرشار از ویتامین ث، ویتامینهای گروه ب، ویتامین A و غیره استفاده کرد.
مصرف گواتروژنها: این مواد غذایی فعالیت غده تیروئید را کاهش میدهند مانند انواع کلم، هلو، گلابی، سویا و اسفناج
خوردنیهای مضر در پرکاری تیروئید
غذاهای ید دار: از آنجا که وجود ید باعث فعالیت بیشتر غده تیروئید می­شود، بهتر است از مصرف غذاهای غنی از ید مانند نمک طعام یددار و تمام مواد غذایی پر نمک خودداری شود.