چای: نوشیدنی خوش طعم و پر فایده

چای یکی از نوشیدنی های پرطرفدار در جهان به­ خصوص ایران است. به­ طور کلی، تمام انواع چای از برگ گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis)  به دست می ­آید. عمده تفاوت بین انواع چای میزان اکسیداسیون برگ و فراوری آن است. از بین چای­ های سفید، سبز و سیاه، چای سفید دارای کمترین میزان اکسیداسیون و چای سیاه دارای بیشترین میزان اکسیداسیون روی برگ است. در این مقاله با سه نوع چای گفته شده و برخی از خواص هر یک بیشتر آشنا می­شویم.
 

چای سفید:

هنگامیکه برگهای جوان و تازه جوانه زده چای قبل از فرایند اکسیداسیون جدا شوند، چای سفید به­دست می­آید. علت نامگذاری این چای به خاطر وجود برگهای سفید گیاه است که برای محافظت آن از حشرات روی برگ قرار دارد. از آنجاییکه برگهای چای سفید فراوری نشده است، ترکیبات ثانوی مهم آن از جمله پلی فنلهای آن کمتر آسیب دیده و همچنین طعم و رنگ چای نسبت به انواع دیگر سبکتر و ملایمتر است. همچنین در چای سفید میزان کافئین کم ( 6 میلی­گرم کافئین در یک فنجان) است.
 

خواص چای سفید

تقویت سیستم ایمنی: این چای دارای خواص ضد میکروبی بوده و با از بین بردن عفونتهای باکتریایی و قارچی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می­شود.
خاصیت آنتی اکسیدانی: میزان پلی­فنلهای موجود در چای سفید زیاد بوده و دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی هستند. در نتیجه می­توانند به جنگ رادیکالهای آزاد مخرب رفته و از آسیب سلولها جلوگیری کنند.
کاهش خطر سرطان روده بزرگ: تحقیقات نشان می­دهد که ممکن است مصرف چای سفید بتواند از ایجاد سرطان روده بزرگ جلوگیری کند. در یک مطالعه آزمایشگاهی، موشهای مبتلا به سرطان روده بزرگ با چای سفید تیمار شدند. نتایج نشان داد که پولیپهای روده در این گروه از موشها نسبت به گروهی که با داروهای رایج درمان می­شدند، کوچکتر شده بود.
کاهش کلسترول و فشار خون: از آنجاییکه این چای نسبت به دیگر انواع چای فراوری کمتری دارد، بسیاری از ترکیبات مهم و مفید چای از جمله پلی فنلها را بیشتر حفظ می­کند. پلی فنلهای موجود در چای نقش موثری در کاهش کلسترول و فشار خون دارد.

چای سبز

چای سبز نیز یکی از چایهای محبوب به خصوص در چین و هند است. اما در مقایسه با چای سیاه مصرف بسیار کمتری دارد. برگهای گیاه چای برای تهیه این نوع چای اکسایش بسیار کمتری نسبت به چای سیاه داشته و به-طور کلی کمتر فراوری شده است.

خواص چای سبز

چای سبز در هند و چین باستان برای کنترل خونریزی، کمک به هضم غذا، بهبود سلامت قلب و روان و تنظیم دمای بدن استفاده می­شده است.
جلوگیری از انواع سرطان: طبق تحقیقات موسسه ملی سرطان، پلی فنولهای موجود در چای سبز باعث کاهش رشد تومور شده و ممکن است در برابر صدمات ناشی از اشعه ماوراء بنفش UVB محافظت کننده باشد. گفته می­شود که این چای برای جلوگیری از انواع سرطان مانند سرطان پستان، تخمدان، پروستات، روده، مری، پوست و معده موثر است.
کاهش بیماریهای قلبی: نتایج تحقیقات علمی نشان داده است که مصرف چای سبز می­تواند به کاهش بیماریهای قلبی و عروقی بیانجامد. از آنجاییکه اثر کاهشی این چای بر میزان کلسترول بد (LDL) ثابت شده است، ممکن است اثر مثبت آن بر کاهش بیماریهای قلب و عروق به واسطه کاهش کلسترول بد خون باشد.
کاهش خطر سکته مغزی: با توجه به مطالعه‌ای که در مجله Stroke: Journal of American Heart Association منتشر شده است، نوشیدن چای سبز به طور منظم با کاهش خطر سکته مغزی همراه است. از طرفی دیگر، مصرف آن به تقویت سیستم عصبی کمک کرده و موجب تقویت حافظه و به تاخیر افتادن آلزایمر می­شود.
کاهش وزن: مصرف این چای ممکن است باعث کاهش وزن ناچیز وغیر قابل توجه در بزرگسالان دارای اضافه وزن و چاقی شود. با این حال، از آنجا که بررسی کاهش وزن در مطالعات کمی صورت گرفته است، بعید نیست این چای از نظر بالینی برای کاهش وزن از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
کاهش التهابات پوستی: مطالعات علمی نشان داده است که چای سبز می­تواند به عنوان یک درمان جدید برای اختلالات پوستی مانند پسوریازیس و شوره سر مطرح شود. این ویژگی می­تواند به دلیل وجود ترکیبات آنتی اکسیدانت و ضد التهاب آن باشد.

چای سیاه

این نوع چای حاصل اکسیداسیون برگهای چای بوده که رنگ آن را از سبز به قهوه­ای تیره تغییر می­دهد. در واقع این چای حاصل اکسیداسیون کامل برگهاست و بنابراین میزان پلی­فنلهای آن نسبت به دو نوع چای دیگر کمتر است.

خواص چای سیاه

جلوگیری از آرترواسکلروز: در بیماری آرترواسکلروز در دیواره عروق پلاک تشکیل شده که می­تواند زمینه­ساز بیماریهای قلبی و سکته مغزی باشد. در همین راستا، تحقیقات نشان داده است که مصرف چای سیاه می­تواند به کاهش بیماریهای قلب و عروق کمک کند.
کاهش خطر سرطان: پلی­فنلهای موجود در چای سیاه به­ویژه برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست، پروستات و معده می­تواند مفید است.
کاهش فشار خون: یک مطالعه در سال 2005 نشان داده است که مصرف این چای می­تواند فشار سیستولیک و دیاستولیک را کاهش دهد.
درمان دیابت نوع 2: چای سیاه ممکن است به جلوگیری از دیابت نوع 2 کمک کند. یک تحقیق نشان داده است که افرادی که مبتلا به دیابت نوع 2 مبتلا بودند، مصرف منظم این چای به مدت چهارهفته به بهبود شرایط آنها کمک کرده است. به نظر می­رسد که تاثیرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی چای این شرایط را به وجود آورده است.
نکته: نباید فراموش کرد که چای سیاه سرشار از کافئین بوده و مصرف بیش از اندازه آن به احساس اضطراب، بی قراری، بی خوابی و افزایش ضربان قلب شود.