بیماریهای کلیوی و رژیم غذایی مناسب بیماران کلیوی

هر فرد سالم به طور طبیعی دارای دو عدد کلیه است. کلیه، وظایف مختلفی در بدن انجام می­ دهد که مهمترین آنها تصفیه خون و حذف مواد زائد از بدن است. همچنین تنظیم آب بدن و ساخت هورمونهای خاصی نیز در کلیه انجام می ­شود.
اکثر اوقات مشکلات کلیوی می ­تواند به ­آهستگی و بدون نشانه مشخصی در طی چندین سال به ساختار کلیه آسیب زده و زمانی فرد متوجه بیماری شود که دیگر کلیه­ ها کارایی خود را از دست داده باشند. زمانی که کلیه نتواند کار خود را به ­خوبی انجام دهد، تعادل الکترولیتهای بدن به هم ریخته و مواد زائد نیتروژن دار مانند کراتینین و اوره در بدن احتباس می­ یابند.


علت ایجاد بیماری های کلیوی


علل ایجاد بیماریهای کلیوی معمولا در سه گروه ارثی، مادرزادی و اکتسابی تقسیم شده که به­ طور عمده شامل نارسایی کلیوی حاد و مزمن، کیست، سنگ، عفونت و سرطان است.
از جمله علل اکتسابی بیماریهای کلیوی می ­توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- فشار خون بالا: در کسانی که فشار خون بالا دارند، نفرونهای کلیه متحمل فعالیت بیشتری می­ شوند. چراکه باید مواد بیشتری را به داخل لوبولهای کلیه وارد کنند. از آنجایی که بسیاری از این مواد باید دوباره بازجذب شده و به داخل خون باز گردند، کلیه باید فشار کاری بیشتری را تحمل کند.
2- دیابت: در بیماری دیابت ممکن است نفوذپذیری مویرگی افزایش یافته و قند بیشتری از کلیه دفع شود. به مرور زمان، با افزایش نفوذپذیری مویرگها پروتئین نیز شروع به دفع شدن می کند. از طرفی در بیماری دیابت، کاهش گردش خون و اکسیژن در بافت کلیه قابل مشاهده است.
3- رژیم غذایی پر پروتئین: افرادی که در سنین میانسالی و کهولت پروتئین بسیار زیادی مصرف می ­کنند، عمدتا با بیماریهای کلیوی مواجه می ­شوند.
 

علائم بیماری های کلیوی:

نشانه ­هایی که می­ تواند شخص را به داشتن بیماریهای کلیوی مشکوک کند، شامل فشار خون بالا، خستگی مفرط، تورم در چشم، دست و پا، تیرگی و یا خونی بودن رنگ ادرار، تکرر شبانه ادرار، کم شدن اشتها و کاهش وزن بدون دلیل و احساس خارش مکرر بدن است.

 

نقش رژیم غذایی در بیماریهای کلیوی

در بیماریهای کلیوی بر اساس میزان آسیبی که به این عضو وارد می­شود، نوع غذاهایی که باید مصرف شود متفاوت خواهد بود. دکتر تغذیه بر اساس میزان پیشرفت بیماری و آسیبی که به کلیه وارد شده است، می ­تواند بیمار را برای داشتن یک رژیم اصولی راهنمایی کند.

رژیم renal

این نوع رژیم مناسب افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی بوده و می ­تواند به تقویت کلیه ­ها کمک کند. در این نوع رژیم به ­طور معمول چندین ترکیب باید در رژیم غذایی محدود شود.

1- پروتئین: افرادی که در مراحل نهایی این بیماری نیستند، باید مصرف پروتئین را محدود کنند. چراکه ترکیبات حاصل از متابولیسم پروتئینها نمی ­تواند از طریق کلیه ها دفع شود و در خون تجمع می ­یابد. اما کسانی که به مرحله دیالیز کلیه می­رسند باید مصرف پروتئین خود را افزایش دهند.

2- سدیم: با وجود اهمیت سدیم برای عملکرد مناسب بدن، در بیماریهای کلیوی ، سدیم به خوبی فیلتر نشده و در نتیجه میزان آن در خون افزایش می­ یابد. افزایش سدیم در بدن به تجمع مایعات بافتی منجر شده و فرد دچار ادم (خیز) می ­شود. در واقع محدود کردن مصرف سدیم اولین اقدام تغذیه ­ای در شروع کاهش عملکرد کلیه ­هاست. از جمله مواد غذایی غنی از سدیم که مصرفشان باید در این بیماران کاهش یابد، شامل نمک خوراکی، تمام غذاهای کنسروی و فراوری شده، کلیه تنقلات شور و انواع سس می­ باشد.

 3- پتاسیم: این عنصر با وجود اهمیتی که به­ خصوص در کارکرد قلب دارد، اما در بیماریهای کلیوی باید مصرف آن محدود شود. چراکه مصرف بیش از حد آن باعث افزایش این عنصر در خون شده و این می تواند به نامنظمی ریتم قلب بیانجامد و یا اینکه باعث ایست کامل قلب شود. بنابراین مشخص است که کنترل میزان پتاسیم در خون افراد دچار نارسایی کلیوی تا چه اندازه مهم و حیاتی است. از جمله مواد خوراکی غنی از پتاسیم میتوان نمک پتاسیم، میوه هایی مانند موز، پرتقال، زردآلو، طالبی، گوجه فرنگی، سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، کلم برگ و بیشتر سبزیجات، لوبیا و قارچ اشاره کرد.

4- فسفر: در افراد سالم فسفر در توازن با کلسیم است و فسفر اضافی از بدن دفع می­ شود. اما در کلیه آسیب دیده امکان دفع این عنصر کاهش یافته و موجب افزایش آن در خون می ­شود. در نتیجه بدن برای نگه داشتن توازن این دو عنصر مجبور است از کلسیم استخوانها برداشت کند. بنابراین در بیماریهای کلیوی باید سعی شود، سطوح فسفر خون در حد نرمال نگه داشته شود. از جمله مواد غذایی سرشار از فسفر می­توان به انواع لبنیات، ماهی ساردین، ماء الشعیر، جگر، انواع مغزها، نوشابه­ ها، کاکائو و کارامل اشاره کرد.

 

برخی از خوردنیهای مجاز در بیماریهای کلیوی

سفیده تخم مرغ ( یک منبع پروتئین با میزان فسفر کمتر). البته به مقداری که متخصص تغذیه تعیین می کند.
فلفل قرمز (تجزیه مواد زائد در خون)
گل کلم و کلم پیچ (خروج آسانتر مواد سمی از بدن)
ماهی (دارای اسیدهای چرب ضد التهابی و کمک به بهبود التهابات کلیه)
آب میوه­ های تازه و طبیعی (کمک به عدم تشکیل اسید بیش از حد در کلیه) به جز موارد پر پتاسیم

مطالبی که مطالعه آنها توصیه می شود:

تغذیه بیماران مبتلا به دیابت
رژیم غذایی در پیشگیری و درمان کبدچرب