رژیم غذایی مناسب برای زخم معده

زخم معده نام بیماری است که در آن زخم هایی در دیواره معده و ابتدای روده کوچک (دوازدهه) تشکیل می ­شود. استفاده از NSAIDs (داروهای ضد التهابی)، استرس، مصرف دخانیات و بیماریهای افزایش ­دهنده اسیدیته معده (مانند سندروم کارسینووئید) و به خصوص باکتری هلیکوباکتر پیلوری مهمترین عوامل ایجاد این بیماری هستند. درمان اصلی زخمهای ایجاد شده در معده توسط داروهایی مانند آنتی بیوتیکها صورت می­گیرد. اما، چنانچه این درمانهای دارویی همراه با رعایت اصول غذایی صحیح نباشد، تاثیر چندانی نخواهد داشت. بنابراین لازم است که مبتلایان به این بیماری در خصوص مصرف و یا پرهیز از مصرف مواد غذایی خاص با متخصص تغذیه مشورت داشته باشند.
در این مقاله در مورد بایدها و نبایدهای غذایی در بیماران مبتلا به زخم معده صحبت خواهیم کرد.

اصول کلی که باید در زمان بیماری زخم معده رعایت شود:

یادمان باشد که نوع تغذیه در زمان ابتلا به این بیماری باید با هدف کاهش فشارهای مکانیکی، شیمیایی و حرارتی بر معده و بهبود سریعتر زخمهای ایجاد شده صورت گیرد. به­ طور کلی چند اصل زیر باید در رژیم غذایی در این بیماری رعایت شود:
1- نوع غذای مصرفی نباید سبب تحریک مخاط و افزایش اسیدیته معده شود.
2- تا جای ممکن هضم غذا را در معده راحت کنید. برای این منظور غذاها باید به­ صورت پوره، خرد شده و یا مایع مصرف شوند. همچنین آرام جویدن غذا آن را ریزتر و هضم را راحتتر می­کند.
3- از خوردن غذاهای خیلی گرم و خیلی سرد پرهیز شود. دمای مناسب غذا بین 26 تا 33 درجه سانتیگراد است.
4- از خوردن وعده ­های غذایی پر حجم خودداری شود. چراکه این روند، به معده در هضم غذا فشار وارد می ­کند. بنابراین وعده ­های غذایی خود را کوچک و تعداد آن را زیاد کنید. بسته به شدت بیماری تعداد وعده ­های غذایی بین 4 تا 6 بار در روز متغیر است.
5-نوشیدن مجاز مایعات بین 1/5 تا 2 لیتر است.
 6-گوشت و ماهی باید کاملاً از پوست، استخوان، غضروف، رگها، تاندونها و چربی تمیز شود. هنگام پختن گوشت، باید آب جوشیده را دو بار تغییر دهید، تا غلظت چربی گوشت به حداقل برسد.
 7- وعده­های غذایی باید طوری تنظیم شوند که فرد دچار گرسنگی نشود. زیرا در زمان گرسنگی تا حدی اسید معده شروع به ترشح کرده و می ­تواند شرایط بیماری را بدتر کند.

خوردنیهای بهبود دهنده زخم معده

1- پروبیوتیک­ها:
مانطور که گفته شد، عامل اصلی زخم معده باکتری هلیکوباکتر پیلوری است. پروبیوتیک­ها گروهی از باکتریهای سودمند برای بدن به­ویژه دستگاه گوارش هستند. پروبیوتیک­ها می­توانند رشد باکتریهای مضر و عفونت­زا را کنترل کنند. در واقع بین میزان باکتریهای خوب و بد تعادل ایجاد می­کنند. در حال حاضر بسیاری از مواد غذایی تولید شده مانند برخی از انواع ماست، شیر، پنیر، کفیر، کمیچی (نوع ترشی کلم) و چای کامبوچا حاوی پروبیوتیک­ها هستند. حتی می­توانید از کپسول پروبیوتیک که در داروخانه­ها موجود است، نیز به­این منظور استفاده کنید.
2- فیبر:
تحقیقات نشان داده است که مصرف مواد غذایی دارای فیبر به بهبود این بیماری کمک می­کند. فیبرها می­توانند میزان ترشح اسید معده را کاهش دهند و به بهبود التهابات ناشی از زخم معده کمک کنند. اکثر میوه­ها به­خصوص نارگیل، سیب، گلابی، هویج و انجیر دارای فیبر زیادی هستند. حبوبات و غلاتی مانند جو دوسر نیز سرشار از فیبر هستند.
 3- عسل:
این ماده معجزه بخش خواص شگفت انگیزی دارد. از جمله اینکه دارای ترکیبات پلی فنلی فراوانی است. ترکیبات پلی فنلی خواص آنتی اکسیدانی قوی داشته و یک ضد باکتری عالی محسوب می­شوند. اگر قند خون نرمالی دارید، حتما عسل را برای بهبود التهابات معده خود استفاده کنید.
4- سیر:
حتما شنیده اید که سیر یک آنتی بیوتیک طبیعی قوی است. تحقیقات نشان داده است که سیر می ­تواند رشد هلیکوباکتر پیلوری را کاهش دهد. اما بهتر است برای مصرف طولانی مدت آن با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
5-بذر کتان:
زمانی که بذرهای کتان را در آب بخیسانید، تولید یک ماده ژلاتینی می ­کند. مصرف این ماده ژلاتینی می ­تواند میزان اسید معده را کاهش داده و به بهبود التهابات ناشی از این بیماری کمک کند.

خوردنیهای مضر برای زخم معده

مصرف مواد اسیدی و محرک باید در زمان بیماری زخم معده محدود شده و در صورت امکان حذف شوند.
1- کافئین:
کافئین سبب افزایش ترشح اسید معده می­ شود. چای پررنگ و قهوه کافئین زیادی دارند و مصرف آنها در این بیماری به تشدید مشکل دامن می زند.
2- شیر:
با وجود تمام خواصی که شیر دارد، مصرف طولانی مدت آن برای مبتلایان به مشکلات و زخمهای معده مضر است. چراکه شیر ترشح اسید معده را افزایش می ­دهد.
3- مواد حاوی الکل:
تحقیقات نشان داده است که الکل با افزایش رشد باکتری هلیکوباکتر پیلوریسبب تشدید این بیماری می­ شود.
4- مصرف غذاهای تند و یا سرخ شده و همچنین نوشیدنیهای گازدار سبب بدتر شدن شرایط بیماری خواهد شد.

خلاصه توصیه ها و نکات تغذیه ای که افراد مبتلا به زخم معده لازم است رعایت نمایند :

1. غذاهای خود را در حجم کم و تعداد دفعات بیشتر مصرف نمایید.
2. غذاها بطور کامل جویده شود (حداقل زمان غذاخوردن 20 دقیقه باشد).
3. از مصرف قهوه، چای پررنگ، کاکائو، شکلات، شیر کاکائو، نوشابه های سیاه و نوشیدنی های الکلی پرهیز نمایید. مصرف چای سبز کم رنگ در حد متعادل (حداکثر 2 فنجان در روز) در این بیماران می تواند مفید باشد.
4. از مصرف نعنا و فلفل پرهیز نمایید. مصرف سایر ادویه ها بهتر است در حد معقول باشد. مصرف زردچوبه در حد متعادل در این بیماران می تواند مفید باشد(می توانید زردچوبه را در کپسول ریخته و همراه وعده ناهار یک عدد مصرف کنید).
5. میوه ها و سبزی های خام در صورتیکه سبب تشدید درد معده نشوند می توانند مورد استفاده قرار گیرند. در غیر این صورت می توان از میوه ها و سبزی های پخته و یا آب آنها در رژیم غذایی استفاده کرد. مصرف کلم بروکلی در حد متعادل در این بیماران می تواند مفید باشد.
6. از مصرف چربی های جامد از جمله مارگرین، کره و خامه پرهیز نمایید. جهت پخت و پز از روغن های گیاهی مایع بویژه روغن زیتون یا کنجد استفاده نمایید.
7. از مصرف غذاهای سرخ شده در روغن و غذاهای پرچرب پرهیز نمایید. بهتر است غذاها تا حد امکان به صورت بخارپز و آب پز مصرف شوند.
8. لبنیات مصرفی بایستی کم چرب باشد. همچنین، ماست مصرفی بهتر است از نوع ماست پروبیوتیک باشد.
9. بعداز مصرف غذا تا 2 ساعت از خوابیدن اجتناب نمایید.
10. از کشیدن سیگار پرهیز نمایید.
11. استرس سبب تشدید درد معده می شود.
12. به طور کلی تشدید دردهای معده در اثر مواد غذایی گوناگون در افراد مختلف متفاوت است. پس بهترین توصیه این است که از مصرف هر ماده غذایی که برای شما به تجربه ثابت شده است که سبب تشدید درد معده می شود پرهیز نمایید.

در پایان باید گفت که این بیماری با وجود دوره درمان نسبتا طولانی در صورت رعایت نکات گفته شده و همچنین مصرف داروهای لازم قابل درمان است.