سندروم روده تحریک­ پذیر چیست؟

سندروم روده تحریک ­پذیر (IBS) اختلالی است که در عملکرد روده بزرگ (کولون) رخ می ­دهد. به طور طبیعی، غذا بعد از هضم در معده وارد روده کوچک و سپس روده بزرگ می ­شود. اما در سندروم روده تحریک ­پذیر به علت اختلال در عملکرد روده غذا یا بسیار کند و یا بسیار سریع وارد آن می­ شود.
 

علائم سندروم روده تحریک ­پذیر:

علائم این بیماری با اسهال یا یبوست، دردهای شکمی طولانی و یا کوتاه مدت، و نفخ همراه بوده و مبتلایان با تغییراتی در روند اجابت مزاج درگیر و احساس دفع به شکل ناکامل می­ باشند. علت این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است. اما به­ نظر می­ رسد که عفونتهای شدید در دستگاه گوارش به توسعه این بیماری کمک می ­کند. همچنین، گفته می­ شود که برخی از فاکتورها مانند جوان بودن، مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی و تغذیه نادرست می­تواند زمینه را برای بروز این بیماری فراهم کند. در یک مطالعه علمی مشخص شده است که برهم کنش محور مغز و روده در بروز این بیماری موثر است و استرس ها و تنش های روحی بسیار زیاد بر شدت علائم تاثیر می گذارند.
متاسفانه هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص این سندروم وجود ندارد و صرفا علائم گفته شده در بالا می­ تواند به پزشک در تشخیص این بیماری کمک کند. در حال حاضر بهترین راه درمان سندروم روده تحریک پذیر رعایت رژیم غذایی مناسب است.

در این مقاله مصرف چندین ماده غذایی را از نگاه متخصص تغذیه در این بیماری بررسی می کنیم.

1-فیبرها

نکته جالب در این است که افراد مبتلا به سندروم روده تحریک­ پذیر باید با آزمون و خطا متوجه شوند که آیا باید فیبر زیاد مصرف کنند، یا فیبر کم. چراکه مصرف فیبر زیاد در برخی از افراد مبتلا سودمند بوده و در برخی علائم بیماری را تشدید می­ کند. در هرصورت شاید با شناخت بیشتر فیبرهای محلول و نامحلول بتوان تشخیص داد که چه نوع فیبری برای این افراد مناسب­ تر است. فیبر نامحلول، فیبری است که در آب حل نمی ­شود. تجزیه این نوع فیبر در بدن به ­راحتی صورت نمی­ گیرد. کار این نوع فیبر روان کردن روده است. اگر فردی دچار علائم اسهال است، بهتر است از این نوع فیبر کمتر استفاده کند. اما فیبر محلول به راحتی در آب حل شده و در روده حرکت می ­کند. این فیبر روده را نرم و حرکت آن را راحت ­تر می ­کند. بنابراین افرادی که مبتلا به یبوست هستند، بهتر است از این فیبر استفاده کنند. درست است که فیبر محلول می­ تواند به روند بهبود این بیماری کمک کند، اما به هر حال نفخ و تولید گازی که به ­موازات مصرف این ترکیبات ایجاد می­ شود، ممکن است آزار دهنده باشد. توصیه ما این است که افراد مبتلا به این بیماری بهتر است از مواد غذایی دارای فیبر زیاد استفاده کنند. اما بهتر است افزایش این ترکیبات به مرور صورت بگیرد تا بدن بتواند خود را به­ آن عادت دهد. این نکته را نیز فراموش نکنید که فیبر برای عملکرد بهتر به آب نیاز دارد. بنابراین افراد مبتلا باید همراه با مصرف فیبر، آب بیشتری نیز میل نمایند. مواد غذایی که سرشار از فیبر هستند شامل سیزیجات مانند کلم بروکلی و فلفل قرمز، حبوبات مانند عدس و جو، میوه ها مانند آووکادو و کینوا، گلابی، تمشک، موز، آناناس و ... می­ باشند.

2- لبنیات

در برخی از افراد که عدم تحمل به لاکتوز دارند، مصرف شیر و دیگر لبنیات می­تواند علائم سندروم روده تحریک­ پذیر را تشدید کند. بنابراین باید مصرف شیر و دیگر فراورده­ ها را محدود کنند. همچنین می­ توانند طبق دستور پزشک قرصهای لاکتاز (کمک به تحمل لاکتوز) را از داروخانه­ ها تهیه و مصرف کنند.

3- غذاهای فودمپ (FODMAP)

حتما برایتان سوال پیش آمده است که FODMAP چیست. این اصطلاح اختصار الیگوساکارید، دی­ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی اولهای تخمیر شده است. برخی از افراد قادر به هضم غذاهای حاوی این ترکیبات نیستند. زمانیکه این ترکیبات به محل زندگی باکتری های روده (انتهای روده) می­ رسند، باکتریها از این ترکیبات برای تولید سوخت مورد نیازشان استفاده کرده و گاز هیدروژن تولید می ­کنند. این گاز می ­تواند علائم گوارشی تولید کند. از طرف دیگر، فودمپ ها می ­توانند مایع را به سمت داخل روده کشیده و منجر به اسهال شوند. با اینکه اکثر افراد به فودمپ ها حساس نیستند، اما، در مبتلایان به سندروم روده تحریک­پذیر این امری رایج است. بنابراین افراد مبتلا به این سندروم بهتر است مصرف فراورده­ های حاوی فودمپ ها مانند شیرینی­ جات را محدود کنند.
 

4- غذاهای پرچرب

با وجودی که استفاده از غذاهای پر چرب برای همه افراد می­ تواند مضر باشد، اما تحقیقات نشان داده است که در افراد مبتلا به این سندروم، استفاده از این غذاها عوارض بیشتری ایجاد می ­کند. علت نیز اثری است که چربی ها بر روی تغییر تحرک روده و ترشح هورمونها در روده دارند.

5- کافئین

مصرف کافئین به علت اثری که در افزایش تحرکات روده دارد، برای مبتلایان به سندروم روده تحریک ­پذیر مضر است. از طرفی دیگر، کافئین با افزایش ترشح هورمون کوتیزول می ­تواند برهم کنشهای محور مغز- روده را تحریک کرده و علائم گوارشی را تشدید کند.

6-غذاهای تند

غذاهای تند نیز می­ توانند باعث تحریک فعالیت روده­ ها شوند و علائم گوارشی سندروم روده تحریک ­پذیر را تشدید کنند. 

مطالبی که مطالعه آنها توصیه می شود:

رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت
نقش تغذیه در پیشگیری و درمان کبدچرب
رژیم غذایی مناسب افراد مبتلا به هپاتیت
افراد مبتلا به بیماری های کلیوی چه رژیم غذایی باید داشته باشند؟
کاهش وزن اصولی چه ویژگی هایی دارد؟