نقش مواد مغذی در تقویت سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی، نوعی مکانیسم دفاعی در بدن است که سبب میشود بدن بتواند در برابر عوامل بیماریزا مقاومت کرده و با تولید انواع سلولها و مولکولهای دفاعی این عوامل مضر را از بین ببرد. سیستم ایمنی بدن برای اینکه فعالیت خود را به بهترین شکل انجام دهد، باید به اشکال گوناگون تقویت شود. یکی از راههای تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده مصرف خوراکیهای مغذی است. خوراکیهایی که ما استفاده میکنیم، اثر خود را بر سیستم ایمنی بدن از طریق مواد مغذی موجود در آن، شامل ویتامینها، املاح معدنی، فیبرها و ... میگذارند. در اینجا به بررسی نقش چند نوع از این مواد مغذی در تقویت سیستم ایمنی بدن را توضیح میدهیم.
ویتامین C (اسید آسکوربیک):
ویتامین c یک ویتامین محلول در آب است. شاید بارها شنیده باشید که وقتی سرماخورده هستید، از این ویتامین استفاده کنید. علت آن است که این ویتامین خواص آنتی اکسیدانی قوی داشته و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند. این ویتامین توسط بدن تولید نمیشود و به دلیل محلول بودن در آب قابل ذخیره در بدن هم نیست. بنابراین باید از طریق مواد مغذی وارد بدن شود. ویتامین c به عنوان کوفاکتور در تشکیل 4 هیدروکسی پرولین در کلاژن و پروتئینهای دیگر عمل میکند. همچنین اسید آسکوربیک در بدن اکسید شده و تبدیل به دی هیدروآسکوربیک میشود. اسید آسکوربیک و دی هیدروآسکوربیک برای واکنشهای اکسایش کاهش بدن مهم هستند. همچنین این ویتامین در متابولیسم قند و چربی نیز مهم است. اسید آسکوربیک با اثر بر متابولیسم آهن باعث افزایش سنتز آن شده و باعث افزایش گلبولهای قرمز شود و به این ترتیب در بهبود سیستم ایمنی بدن تاثیر گذار است.
ویتامین E (آلفا توکوفرول):
این ویتامین با داشتن خواص آنتی اکسیدانی قوی و تخریب رادیکالهای آزاد مضر بدن، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. این ویتاین محلول در چربی است و با قرار گرفتن در غشای سلولی باعث استحکام سلول میشود. ویتامین ای با گشاد کردن عروق خونی از آسیب به رگها و عروق قلبی جلوگیری میکند. ویتامین E با تحریک تولید سلولهای بتا سبب افزایش تولید آنتی بادی در بدن شده و حذف عوامل بیماریزا کمک میکند.
ویتامین B:
ویتامینهای گروه B سبب تحریک تولید گلبولهای سفید در بدن میشوند. به طور کلی، این گروه از ویتامینها، متابولیسم سلولی بدن را افزایش داده و به تکثیر سلولها کمک میکنند. همچنین در عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن نقش داشته و تولید سلولهای بتا، فاگوسیتوزها (سلولهای بیگانه خوار) و ماکروفاژها را تحریک میکنند.
ویتامین D:
این ویتامین نقش مهمی در تعادل کلسیم و فسفر دارد و در استخوان سازی بسیار مهم است. این ویتامین اثرات ضد التهابی نیز دارد. ویتامین D در کبد تبدیل به 25 هیدروکسی ویتامین دی (کلسی دیول) شده و در نهایت در کلیه تبدیل به کلسی تریول میشود. بشترین عملکرد کلسی تریول در روده، استخوان، کلیه و غده پاراتیروئید است. این ویتامین از طریق تحریک تولید عوامل ضد التهابی به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک میکند. همچنین با تقویت سیستم ایمنی از ابتلا به سرطانها و بیماریهای تخریب سیستم عصبی مانند آلزایمر جلوگیری میکند.
ویتامین A:
این ویتامین محلول در چربی یک آنتی اکسیدان قوی است و از طریق خنثی کردن فعالیت رادیکالهای آزاد تولید شده در بدن به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک میکند. مشخص شده است که کمبود ویتامین A سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و احتمال ابتلا به انواع عفونتها را بالا میبرد. این ویتامین سبب افزایش تولید سیتوکینهایی مانند لنفوکین شده و فعالیت لنفوسیتها و فاگوسیتوزکننده ها را افزایش میدهد.
روی:
این عنصر برای پیشگیری از التهابات ضروری است چراکه میتواند بر چگونگی پاسخهای سلولی به عفونتها موثر باشد. به عنوان مثال میتواند سبب فعال شدن آنزیمهای تجزیه کننده پروتئینهای ویروسی و باکتریایی شود. همچنین میتواند سبب افزایش فعالیت سلولهای سیستم ایمنی بدن مانند گلبولهای سفید، فاگوسیتوز کننده ها و ... شود. این عنصر، میتواند پاسخهای ایمنی را تحریک کرده و باعث افزایش سلولهای T شود. همچنین تولید نوتروفیل و آنتی بادیها به واسطه عنصر روی افزایش مییابد.
مس:
مس از عناصر کم مصرف اما ضروری بدن است. این عنصر نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. امروزه کمبود مس یکی از مشکلات رایج بشری است. اثری که این عنصر به عنوان کوآنزیم و یا به شکل غیر مستقیم بر فعالیت بسیاری از آنزیمهای ضروری سیستم ایمنی مانند آنزیمهای آنتی اکسیدانی (از جمله سوپر اکسید دیسموتاز) دارد، قابل توجه است.
