تفاوت بین چاقی و سلولیت و راه درمان آنها

سلولیت (Cellulite) به نوعی از تغییرات سطح پوست گفته می‌شود که با ایجاد فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌هایی همراه است و ظاهر پوست را شبیه پوست پرتقال می‌کند. سلولیت بیشتر در زنان دیده می‌شود، به طوری که تقریبا 85 تا 90 درصد زنان بالغ به آن دچار می‌شوند. سلولیت به غلط، با چاقی، بویژه چاقی موضعی اشتباه گرفته می‌شود. اگرچه چاقی و سلولیت ممکن است با هم دیده شوند، اما، چاقی به دلیل افزایش میزان چربی رخ می‌دهد؛ در حالیکه علت ایجاد سلولیت، تغییرات ساختاری است. سلولیت معمولا روی ران، باسن، و گاهی شکم و پا ظاهر می‌شود و برخلاف چاقی، خطری برای سلامتی ندارد. اگرچه علل و عوامل خطر متعددی برای بروز سلولیت ذکر شده است، ولی دلیل اصلی آن مشخص نیست. معمولا افراد به دلایل زیبایی شناختی اقدام به درمان سلولیت می‌کنند. سلولیت را نمی‌توان به طور کامل از بین برد، اما راههایی برای بهبود ظاهر آن وجود دارد.

تفاوتهای موجود بین چاقی و سلولیت

چاقی و سلولیت دو عارضه متفاوت هستند و تنها از نظر تجمع چربی و ایجاد برجستگی ظاهری به هم شباهت دارند. چاقی غالبا ناشی از عدم تعادل در دریافت کالری بوده، تنها سلول چربی را متاثر می‌کند. اما سلولیت بافت زیر جلدی را تحت تاثیر قرار داده، با مشکلات جریان خون و لنف ناحیه‌ای سر و کار دارد. گاهی چاقی و سلولیت با هم در یک فرد دیده می‌شوند. افراد چاق معمولا سلولیت هم دارند، اما عکس آن همیشه صادق نیست.

چگونگی شکل گیری چاقی و سلولیت

چاقی و سلولیت به طرق متفاوتی شکل می‌گیرند:

چاقی

چاقی با افزایش تعداد و اندازه سلولهای چربی مشخص می‌شود و معروفترین علامت آن داشتن وزن و چربی اضافی است. دلیل اصلی چاقی به هم خوردن توازن بین کالری دریافتی و کالری مصرفی است؛ و اگر اولی بر دومی پیشی بگیرد ( یعنی مصرف کالریها بر سوزاندن آنها) با گذشت زمان چاقی ایجاد می‌شود. از سایر عوامل موثر بر چاقی می‌توان به ژنتیک، سن، کیفیت و میزان خواب، عوامل محیطی، داروها، بارداری، تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، کم کاری تیروئید، آرتروز، افسردگی و برخی موارد دیگر اشاره کرد. چاقی برخلاف سلولیت سلامت بدن را به خطر می‌اندازد.

سلولیت

چاقی و سلولیت هر دو با هیپرتروفی (افزایش حجم) سلول‌های چربی زیرپوستی همراه هستند، و چربی آن دو فرقی با هم ندارد. آنچه چاقی و سلولیت را از یکدیگر متمایز می‌کند، تغییرات ایجاد شده در بیوشیمی پوست، گردش خون مویرگی، ساختار پوست و سلولهای چربی در سلولیت است. در ناحیه‌ای که سلولیت ایجاد می‌شود، توازن و همترازی پوست، میزان کلاژن، و آرایش کلاژنی تغییر می‌کند.
هنگام ایجاد سلولیت رشته‌های بلند و محکم فیبری که پوست را به ماهیچه زیر آن وصل می‌کنند (و چربیها بین آنها قرار دارند)، تحت فشار چربیهای انباشته شده قرار گرفته، به صورت نامنظم سفت می‌شوند و چون نمی‌توانند گسترش پیدا کنند، به سمت پایین پوست کشیده می‌شوند. در این وضعیت (مخصوصا اگر اضافه وزن وجود داشته باشد)، چربیها به سمت بالا و بیرون فشردگی و بیرون‌زدگی پیدا کرده، با ایجاد توده‌های برآمده‌ای در پوست، ظاهر آن را شبیه پرتقال می‌کنند. بعلاوه، فشار چربیها باعث بالا رفتن فشار بافت و کاهش گردش خون موضعی می‌شود. احتباس آب و تجمع متابولیت‌ها و مواد دفعی، منجر به آسیب بافت پیوندی، فیبروز بافتی و كاهش الاستیسیته می‌گردد.

عوامل ایجاد کننده سلولیت:

اگر فکر می کنید فقط افراد سنگین وزن دچار سلولیت می شوند، سخت در اشتباهید. سلولیت می تواند در افراد با هر شکل و وزنی بوجود بیابد، هر چند ممکن است در افرادی که وزن بیشتری دارند، واضح تر باشند، زیرا بدنشان سطح بیشتری برای بیرون زدن سلولیت دارد.
ممکن است سلولیت را از والدینتان به ارث برده باشید. درست مثل لبخندتان، برق چشمان تان و متاسفانه سلولیت تان...!
اگر سلولیت دارید و ژنتیکی به شما رسیده باشد، عوامل زیادی هستند که ظاهر سلولیت تان را تحت تاثیر قرار می دهد، مثل وزن، شکل بدن و حتی شرایط هورمونی خاص که تحت تاثیر ژنتیک قرار می گیرند. اگر مشکل پزشکی خاصی داشته باشید ممکن است بیشتر مستعد سلولیت باشید شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، کم کاری تیروئید، افسردگی و حتی عدم تعادل الکترولیت در بدن که باعث تمایل بیشتر بدن به اضافه وزن می شود، پس احتمال افزایش سلولیت در بدن تان را بیشتر می کند.
علاوه بر آن، هورمونها، نژاد، وزن بدن، سن، بارداری، تعداد و نوع فیبرها، اختلال در عملکرد مویرگها، ناکارآمدی لنفاوی، مشکلات متابولیزم، التهاب زیر پوستی، رسوب چربی، تون عضلانی و سبک زندگی ناسالم (از جمله رژیم غذایی ضعیف حاوی چربی، قند، نمک، و استرس زیاد) و برخی داروها در ایجاد سلولیت نقش دارند.

نحوه تشخیص چاقی و سلولیت

مبانی تشخیصی چاقی و سلولیت یکسان نیست:

چاقی

متداول‌ترین روش تشخیص چاقی، اندازه‌گیری‌های بدنی است. معروفترین این اندازه‌گیریها شاخص توده بدنی (BMI) نام دارد. BMI بر اساس قد و وزن فرد محاسبه می‌شود. در صورتی که میزان آن بین 25 تا 30 باشد، فرد دارای اضافه وزن است و در صورتی که بین 35 تا 40 باشد، چاق محسوب می‌شود. اگر BMI بالاتر از 40 باشد، نمایانگر چاقی مفرط است.

برخلاف سلولیت، در چاقی سطح پوست صاف است

سلولیت

سلولیت دارای 4 درجه است. متخصص تغذیه باید ابتدا درجه سلولیت را تشخیص دهد. این کار به کمک معاینات کامل بدنی و در صورت لزوم، انجام آزمایشاتی از قبیل نمونه خون و پوست، و کشت باکتریایی صورت می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین علائم سلولیت، وجود ناهمواری روی سطح پوست و ظاهر پرتقالی آن است. در معاینات همچنین، رنگ، ارتجاع‌پذیری، ضخامت و استحکام پوست، درد و حساسیت ناحیه و کاهش تحرک آن مورد نظر قرار می‌گیرد. دکتر تغذیه همچنین، عوامل مستعد کننده بیماری را بررسی و تعیین می‌کند تا بتواند بر آن اساس، درمان موثرتری انجام دهد. حذف عوامل تشدید کننده سلولیت در بدن یا سبک زندگی فرد، باعث کاهش احتمال بازگشت بیماری پس از درمان می‌شود.

نحوه درمان چاقی و سلولیت

نحوه درمان چاقی و سلولیت یکسان نیست:

چاقی

مهم‌ترین راه درمان چاقی تشخیص علت آن است. هنگامی که تشخیص دقیق انجام شد، اتخاذ شیوه درمانی باید متناسب با نوع و میزان چاقی باشد. معمولا پایه‌های اساسی درمان چاقی شامل رژیم لاغری، تمرینات ورزشی، و در صورت لزوم، روان درمانی است.

سلولیت

عروق خونی و لنفی ناحیه سلولیت تحت فشار قرار دارند و امکان دسترسی آنها به بافت چربی فراهم نیست. در این وضعیت، هیچ‌یک از درمانهای متداول لاغری (رژیم غذایی، تمرینات ورزشی، دارو و غیره) در کاهش حجم چربی و افزایش کیفیت بافت ناحیه موثر نخواهند بود. حتی درمانهای متداول لاغری، باعث کاهش چربیهای صورت می‌شوند، تغییرات ناخواسته‌ای هم در ظاهر فرد ایجاد می‌کنند. به این دلیل، هدف درمان سلولیت باید برعکس کردن مجموعه وقایع ایجاد کننده آن باشد. درمان باید بر حذف سفتی و تورم، حذف رسوبات ایجاد شده بر دیواره رگهای خونی و لنفی، عادی سازی جریان خون و لنف، و دور کردن مواد زائد متمرکز باشد. در درمان سلولیت استفاده از پمادها و دستگاههای موضعی مانند اندرمولوژی و استفاده از دستگاه ال پی جی (LPG)، دستگاه آراف با مکانیسم رادیوفرکانسی و استفاده از امواج اولتراسوند دستگاه کویتیشن، روشهای مزوتراپی و کربوکسی تراپی رواج دارد.

خلاصه تفاوتهای چاقی و سلولیت

خلاصه‌ای از تفاوتهای چاقی و سلولیت در جدول زیر نشان داده شده است: