بوتاکس معده برای لاغری-دکتر مرادی متخصص تغذیه

بوتاکس معده و کاهش وزن
چاقی در عصر حاضر به یک بیماری همه‌گیر تبدیل شده است. از آنجا که چاقی خطر ابتلا به برخی بیماریهای مزمن مانند دیابت، افزایش فشار خون، هیپرلیپیدمی، سکته مغزی، و سندرم آپنه خواب را افزایش می‌دهد، درمان آن ضروری است. بوتاکس معده روش نسبتا جدیدی است که در زمره روشهای مقابله با چاقی قرار گرفته است. تزریق بوتاکس معده معمولا به افرادی توصیه می‌شود که چاقی متوسطی دارند و اضافه وزن آنها شدید نیست. با این روش می‌توان 5 تا 10 درصد وزن بدن را طی شش ماه کاهش داد. تزریق بوتاکس معده یک عمل سرپایی بوده، نیازی به برش جراحی ندارد و طی چند دقیقه انجام می‌شود. به این دلیل، مورد علاقه افرادی است که به دنبال روشهای کم تهاجمی‌تری برای لاغری هستند.

بوتاکس معده چیست؟

بوتاکس معده نوعی نوروتوکسین (سم فلج کننده عصبی) است که توسط باکتری بی‌هوازی کلستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. تزریق بوتاکس به عضلات صاف و مخطط، باعث کاهش استیل کولین آزاد شده در محل اتصال عصب به عضله، مهار انقباضات عضله، و ایجاد فلج موقت در آن می‌شود. در پزشکی، نخستین بار از بوتاکس جهت درمان استرابیسم (لوچی چشم) استفاده شد، اما بعدها کاربردهای گسترده‌تری پیدا کرد. در سال 2000 دانشمندان نروژی اقدام به تزریق بوتاکس به داخل عضله جدار معده برای کاهش وزن نمودند. توضیح علمی آنها این بود که فلج کردن بخشی از عضله دیواره معده و کاهش حرکات انقباضی آن باعث تاخیر در تخلیه معده، احساس سیری زودرس، کاهش نفخ و نهایتا کاهش وزن می‌شود. تزریق بوتاکس معده برای لاغری هم اکنون فراگیر شده است. البته، سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده از بوتاکس معده برای لاغری را هنوز تایید نکرده و این دارو هم اکنون به صورت استفاده خارج از برچسب (Off-label) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بوتاکس معده برای چه کسانی مناسب است؟

بوتاکس معده یک روش کم تهاجمی است و استفاده از آن محدودیت زیادی ندارد. این روش معمولا به افرادی توصیه می‌شود که شاخص توده بدنی یا BMI آنها بالاتر از 27 و کمتر از 35 است و چاقی متوسطی دارند؛ ولی به هر دلیلی، نمی‌توانند با سایر روشهای موجود مانند رژیم غذایی و ورزش خود را لاغر کنند. اگرچه محدودیت سنی خاصی برای این روش وجود ندارد، اما ترجیحا فرد متقاضی باید بالاتر از 18 سال سن داشته باشد.

موارد منع استفاده از بوتاکس معده

در موارد زیر تزریق بوتاکس معده توصیه نمی‌شود:
1- چاقی شدید (شاخص توده بدنی 40 و بالاتر)
2- بارداری و شیردهی (سم بوتولیسم از راه شیر مادر و بند ناف منتقل می‌شود)
3- بیمارانی که نیاز به جراحی چاقی دارند، یا قبلا این جراحی را انجام داده اند​
4- میوپاتی (کم‌کاری عضلات)
5- آلرژی به بوتاکس
همچنین، استفاده از بوتاکس معده برای افرادی که بیماریهای ژنتیکی و اتوایمیون دارند، یا دچار زخم معده و دوازدهه (اثنی عشر) هستند، باید با اجازه پزشک معالج انجام شود.

نحوه تزریق بوتاکس معده

قبل از تزریق

پزشک پس از بررسی شرایط بیمار و سابقه پزشکی او، مناسب بودن تزریق بوتاکس معده را برای وی تایید می‌کند و از او می‌خواهد که قبل از تزریق موارد زیر را رعایت کند:
- پرهیز از خوردن و نوشیدن برای مدت معینی قبل از تزریق (معمولا 12 ساعت)
- تنظیم دوز یا زمان داروهایی که احتمالا مصرف می‌کند
- خودداری از مصرف داروهای رقیق کننده خون (مانند آسپرین) و آنتی بیوتیکها

نحوه عمل

تزریق بوتاکس معده نیاز به برش جراحی ندارد و از طریق آندوسکوپی انجام می‌شود. معمولا نیازی به بیهوشی عمومی نیست، ولی پزشک با تزریق داروی آرام‌بخش بیمار را خواب آلود می‌کند. بعلاوه، به منظور تسهیل عبور آندوسکوپ، به گلوی بیمار اسپری مخصوص می‌پاشد. آندوسکوپ یک لوله بلند انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین و سرنگ است که پزشک آن را از راه دهان وارد معده می‌کند. وی سپس، به کمک تصویر ارسالی از دوربین که روی مانیتور نمایش داده می‌شود، محل مناسب را در پایین معده تشخیص داده، توسط سرنگ بوتاکس را به چند نقطه تزریق می‌کند. عمل تزریق حدود 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و مقدار بوتاکس با توجه به شرایط فرد تعیین می‌شود. اثر بوتاکس تزریق شده بر بی حرکت کردن عضلات معده و ممانعت از انقباض آنها به مدت سه تا چهار ماه باقی می‌ماند و بعد از آن، اثر دارو کم کم از بین می‌رود.

بعد از تزریق

بیمار 1 تا 2 ساعت تحت نظر قرار می‌گیرد و معمولا همان روز مرخص می‌شود. به دلیل احتمال خواب آلودگی بهتر است فرد دیگری بیمار را تا خانه همراهی کند. قبل از ترخیص، دستورالعملی حاوی تمرینات ورزشی و لیست غذاهای طبیعی و سالم در اختیار بیمار قرار می‌گیرد.

بهبودی پس از تزریق

سازگاری با وضعیت جدید 1 تا 2 روز طول می‌کشد. بعد از 3 روز کاهش اشتها و سیری زودرس شروع می‌شود و بعد از یک هفته تا ده روز به حداکثر خود می‌رسد. از این به بعد، آهسته خوردن و خوب جویدن غذا از ناراحتی معده جلوگیری می‌کند. در صورتی که بیمار از برنامه غذایی و ورزشی تنظیم شده پیروی کند، این وضعیت تا زمانی که اثر بوتاکس وجود دارد ادامه می‌یابد و منجر به کاهش وزن می‌شود.

اثربخشی

انتظار می‌رود که 4 تا 6 ماه پس از تزریق بوتاکس معده، بیمار بین 10 تا 20 کیلوگرم وزن کم کند. البته، عوامل سن، متابولیسم بدن، پیروی از رژیم غذایی مناسب و میزان فعالیت بدنی بر کاهش وزن اثر می‌گذارند.

تزریق مجدد

همانطور که گفته شد، اثر بوتاکس معده برای سه تا چهار ماه باقی می‌ماند و پس از آن کم کم از بین می‌رود. در صورت تمایل بیمار به ادامه این روش، می‌توان تزریق بعدی را شش ماه بعد و به طور کلی، هر شش ماه یکبار، انجام داد.

عوارض جانبی بوتاکس معده

یک مزیت بزرگ بوتاکس معده عدم وجود عوارض جدی است. با توجه به اینکه تزریق به طریقه آندوسکوپی انجام می‌شود، خطرات جراحی را ندارد. بعلاوه، اثر آن بر دستگاه گوارش و سیستم عصبی خطرناک نیست و بعد از چند ماه از بین می‌رود. عوارض احتمالی که به بوتاکس معده نسبت داده می‌شود شامل سرگیجه، تهوع و استفراغ، نفخ، اسهال، سخت قورت دادن غذا، دوبینی و تاری دید، تورم و خونریزی، بی‌نظمی تنفس، تپش قلب، تب، و احساس خفگی است. در صورت بروز هر یک از این موارد باید پزشک را در جریان قرار داد.

آیا تزریق بوتاکس معده واقعا برای کاهش وزن موثر است؟

اگرچه، برخی در مورد اثربخشی آن تردید دارند، اما تزریق بوتاکس معده اگر با رژیم غذایی مناسب و تمرینات منظم ورزشی همراه شود، نتیجه بخش است. در صورتی که این موارد رعایت نشوند، هیچ تضمینی برای نتیجه بخش بودن این روش وجود نخواهد داشت.